Kayod-kabayo, Kayod-kalabaw

pinagmamasdan ko
ang mga mukha
nitong mga mag-aaral
tila maaliwalas na nag-aapuhap ng sagot
sa papel ng kapwa tulirong kaklase
ang isa nga'y halos paglahuan na ng balintataw
masipat lamang ang hinahanap

wala akong mabakas
na pagkabahala
ni saglit na tikwas
ng pag-aalaala
wala, wala ni malalim na hinga

kayhirap isipin:
samantalang yakap sila
ng malamig na hangin
nitong silid-aralang
nilalagom ng nginig
rinig ko ang pagal na pintig
ng mga puso't pulso ng mga tatay nilang kayod-kabayo
doon sa ibang dako
o pagawaan ng tabako
sa pabrika ng bakal
o mga pier at imbakan
amoy ko ang pagod na pawis
sa mga noo at dibdib
ng mga nanay nilang kayod-kalabaw
sa paglalabada
o pagtitinda ng gulay
sa pagpapaalila sa dayuhang bansa
o minsang pagsasangla ng kaluluwa

pinagmamasdan ko
ang kanilang mukha
mga mag-aaral
nitong negosyong pagkatuto,
nguni't nakikita ko'y
luha at hinayang
sa nangarap, naghirap na magulang.